Co warto wiedzieć o lekach przeciwbólowych?

Leki przeciwbólowe to bardzo szeroka grupa środków. Mają one jeden wspólny cel – zmniejszenie bądź zahamowanie odczuwania bólu. Dzieli się je najczęściej na te działające ośrodkowo (opioidy) oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne. Wiele z nich można kupić bez recepty, są więc bardzo powszechne.

Kiedy należy stosować leki przeciwbólowe?

Odczuwanie bólu jest subiektywne, niektórzy odczuwają ból bardziej, inni mniej. Ból to reakcja obronna organizmu na istniejące lub zagrażające uszkodzenia tkanek. Na skutek bodźca mechanicznego, chemicznego czy termicznego dochodzi do podrażnienia zakończeń nerwowych odpowiedzialnych za przewodzenie bólu. Wysyłają one sygnał do mózgu, gdzie jest on interpretowany, a następnie wraca do miejsca uszkodzenia w celu zapobiegnięcia dalszym dysfunkcjom. Czasem ból pojawia się, mimo że nie doszło do żadnych uszkodzeń. Jest to tzw. ból neuropatyczny. Jego istotą jest nieprawidłowe funkcjonowanie dróg nerwowych przewodzących bodźce bólowe.

Dwa podstawowe rodzaje bólu to ból ostry, zazwyczaj nocyceptywny, a także przewlekły. W pierwszym przypadku jest to ból somatyczny lub trzewny. Każda dolegliwość powodująca ból powinna być oczywiście leczona, farmakoterapia musi być jednak dostosowana do potrzeb indywidualnych. Dużą popularnością cieszy się drabina analgetyczna, czyli schemat leczenia lekami przeciwbólowymi. Jeśli dotychczasowa terapia nie przynosi skutku, pacjentowi podaje się silniejszy środek i tak do skutku. Bardzo ważnym aspektem jest również odpowiednie dawkowanie.

Rodzaje leków przeciwbólowych

W zasadzie wyróżnia się trzy podstawowe grupy środków przeciwbólowych – paracetamole, NLPZ-ety oraz opioidy. Paracetamol jest w chwili obecnej najpopularniejszym lekiem przeciwbólowym na świecie – sprawdza się w przypadku bólu głowy, zębów czy bólu menstruacyjnego, nie działa natomiast przeciwzapalnie, poza tym nie wpływa na układ pokarmowy. NLPZ to niesteroidowe leki przeciwzapalne. Ta grupa leków wykazuje również działanie przeciwgorączkowe i przeciwzapalne – można je stosować w przypadku gorączki, bólu głowy i zęba oraz przy grypie i przeziębieniu. Najbardziej znany lek z tej grupy to aspiryna, a poza tym ibuprofen i naproksen. Efektem ubocznym mogą być natomiast bóle żołądka, poza tym NLPZ-ety spowalniają proces krzepnięcia krwi i czynność nerek.

Opioidy to z kolei morfina i jej pochodne. Działają one na wybrane receptory bólowe w centralnym układzie nerwowym i nie są dostępne powszechnie, a jedynie na receptę. Skutki uboczne to w tym przypadku najczęściej zaparcia i nudności.  Wbrew powszechnie panującemu przekonaniu szansa na uzależnienie się od tych leków nie jest duża.

Leki przeciwbólowe – przeciwwskazania

Nie wszystkie dostępne bez recepty leki przeciwbólowe są bezpieczne dla wszystkich pacjentów. Każdy z nich posiada bowiem przeciwwskazania do stosowania. Paracetamol niezalecany jest np. u osób z zaburzeniami wątroby. Z kolei inne leki z grupy NLPZ nie powinny być stosowane u osób cierpiących z powodu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, mogą bowiem spowodować nasilenie dolegliwości. Szczególnie ostrożne powinny być kobiety w ciąży, zwłaszcza w okresie ostatniego trymestru nie mogą stosować NLPZ.