Artykuł sponsorowany

Dezynfekcja i sterylizacja narzędzi – wyjaśniamy różnice

W świecie medycyny, czy w branży beauty, czystość to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim bezpieczeństwa. Gdy mowa o narzędziach medycznych, stomatologicznych czy kosmetycznych, dwa terminy pojawiają się nieustannie: dezynfekcja i sterylizacja. Choć dla laika mogą brzmieć podobnie, to w rzeczywistości kryją się za nimi dwa diametralnie różne procesy. Przyjrzyjmy się bliżej tym dwóm kluczowym procedurom, które stoją na straży naszego zdrowia i bezpieczeństwa.

Dezynfekcja a sterylizacja – podstawowe różnice

Dezynfekcja i sterylizacja to dwa odrębne procesy, które, choć mają wspólny cel – eliminację zagrożeń mikrobiologicznych – różnią się znacząco pod względem skuteczności i zakresu działania.

Dezynfekcja, mówiąc najprościej, to proces, który ma na celu zmniejszenie liczby mikroorganizmów na powierzchniach lub przedmiotach do poziomu, który nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Najpopularniejszym przykładem jest powszechnie stosowany płyn do dezynfekcji rąk. Należy jednak pamiętać, że dezynfekcja nie eliminuje wszystkich form życia mikrobiologicznego. Jej skuteczność zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj użytego środka dezynfekującego, czas ekspozycji czy typ powierzchni poddawanej obróbce.

Z kolei sterylizacja to proces znacznie bardziej rygorystyczny. Jego celem jest całkowita eliminacja wszystkich form życia mikrobiologicznego, włączając w to bakterie, wirusy, grzyby i ich zarodniki. Mówiąc obrazowo, sterylizacja to jakby "reset" dla danego przedmiotu pod względem mikrobiologicznym – po prawidłowo przeprowadzonej sterylizacji, na powierzchni nie ma prawa pozostać ani jeden żywy mikroorganizm.

Różnice między tymi procesami nie kończą się jednak na skuteczności. Istotne są także metody ich przeprowadzania. Dezynfekcja zazwyczaj odbywa się przy użyciu środków chemicznych. Proces ten może być przeprowadzany w temperaturze pokojowej i nie wymaga skomplikowanej aparatury. W ten sposób odbywa się np. dezynfekcja narzędzi kosmetycznych czy chirurgicznych.

Sterylizacja natomiast to proces znacznie bardziej wymagający. Co ciekawe, choć sterylizacja jest skuteczniejsza od dezynfekcji, nie zawsze jest konieczna czy nawet wskazana. Niektóre materiały mogą nie wytrzymać warunków sterylizacji, a w określonych przypadkach dezynfekcja jest wystarczająca do zapewnienia bezpieczeństwa.

Kiedy wybrać dezynfekcję, a kiedy sterylizację?

Wybór między dezynfekcją a sterylizacją nie jest kwestią preferencji, ale raczej wynikiem dokładnej analizy ryzyka, potrzeb w danej sytuacji, a także obowiązków sanitarnych. Dezynfekcja jest odpowiednia w sytuacjach, gdy całkowita eliminacja mikroorganizmów nie jest konieczna lub gdy obiekt poddawany obróbce nie ma bezpośredniego kontaktu z tkankami wewnętrznymi organizmu. Jest to dobra metoda dla:

Powierzchni ogólnych w placówkach medycznych, takich jak blaty, klamki, poręcze czy podłogi. Choć te powierzchnie mogą być źródłem zakażeń, zazwyczaj nie mają bezpośredniego kontaktu z otwartymi ranami czy błonami śluzowymi pacjentów.
Narzędzi i sprzętów, które mają kontakt tylko ze zdrową, nieuszkodzoną skórą. Przykładem mogą być stetoskopy, mankiety do pomiaru ciśnienia czy elektrody EKG.
Obiektów w miejscach publicznych, takich jak poręcze w komunikacji miejskiej czy klawiatury bankomatów.
Narzędzi i sprzętu używanego w salonach kosmetycznych do zabiegów niezwiązanych z naruszeniem ciągłości tkanek, takich jak grzebienie, szczotki czy wałki do włosów.

Sterylizacja z kolei jest konieczna w sytuacjach, gdy wymagana jest całkowita eliminacja mikroorganizmów, szczególnie gdy mamy do czynienia z narzędziami lub sprzętem, który ma kontakt z tkankami wewnętrznymi organizmu lub płynami ustrojowymi. Sterylizację stosuje się do:

Narzędzi chirurgicznych, takich jak skalpele, nożyczki, kleszcze czy retraktory. Te narzędzia mają bezpośredni kontakt z tkankami wewnętrznymi i krwią pacjenta, dlatego muszą być całkowicie wolne od mikroorganizmów.
Implantów medycznych, takich jak protezy stawów, śruby ortopedyczne czy implanty dentystyczne. Te przedmioty pozostają w organizmie pacjenta na stałe lub przez długi czas, dlatego ryzyko zakażenia musi być zminimalizowane do zera.
Narzędzi stomatologicznych, szczególnie tych używanych do zabiegów inwazyjnych, takich jak ekstrakcje zębów czy leczenie kanałowe.
Endoskopów i innych narzędzi używanych do procedur diagnostycznych lub terapeutycznych, które mają kontakt z błonami śluzowymi lub tkankami wewnętrznymi.
Narzędzi używanych w procedurach kosmetycznych związanych z naruszeniem ciągłości skóry, takich jak igły do tatuażu czy narzędzia do piercingu.
Sprzętu laboratoryjnego używanego w badaniach mikrobiologicznych, gdzie obecność jakichkolwiek mikroorganizmów mogłaby zakłócić wyniki badań.

Warto zauważyć, że w niektórych przypadkach stosuje się podejście wieloetapowe. Na przykład, narzędzia chirurgiczne przed sterylizacją są najpierw myte i dezynfekowane. Do samej sterylizacji wykorzystuje się zwykle specjalne urządzenie – sterylizator. Bardzo popularne są także torebki do sterylizacji. Wstępne mycie i dezynfekcja ma na celu usunięcie widocznych i niewidocznych zanieczyszczeń i zmniejszenie liczby mikroorganizmów przed właściwą sterylizacją.

Cały cykl i to, jak łączy się te dwa procesy dosyć dobrze prezentuje ta infografika ze strony Sterim.eu:

Źródło: Sterim.eu

Jakie preparaty do dezynfekcji wybrać?

Współczesny rynek oferuje bogaty wachlarz preparatów dezynfekujących. Ich efektywność wynika z zastosowania rozmaitych kombinacji substancji chemicznych. Postęp technologiczny zaowocował pojawieniem się innowacyjnych formuł, które nie tylko wykazują znakomitą skuteczność w eliminacji mikroorganizmów, ale także cechują się pełnym bezpieczeństwem dla ludzi i neutralnością wobec różnorodnych powierzchni. Te zaawansowane środki nie wywołują podrażnień, są bezzapachowe, nie uszkadzają dezynfekowanych obiektów i nie pozostawiają widocznych śladów po aplikacji. Łączą one w sobie bezpieczeństwo, wygodę stosowania i skuteczność.