Fazy uzależnienia od hazardu

Pierwszy w historii mityng Anonimowych Hazardzistów odbył się ponad pól wieku temu, dokładnie 13 września 1957 r. w Los Angeles. Od tamtej pory kluby AH rozwijają się na całym świecie. Uzależnienie od hazardu jest powszechne i egalitarne: od gier na pieniądze uzależniają się ludzie ze wszystkich warstw społecznych, niezależnie od rasy, wykształcenia, sytuacji ekonomicznej i miejsca zamieszkania. Rozwój uzależnienia za każdym razem przebiega w podobny sposób. 

Większość z nas choć raz w życiu zetknęła się z hazardem, poczuła pociągający dreszczyk emocji, przynajmniej przez chwilę dała się porwać pragnieniu (nie zawsze dużej) wygranej. Dla zdecydowanej większości był to przelotny flirt, wydarzenie bez konsekwencji. Nieliczni przekroczyli niezauważalną granicę, za którą ekscytująca zabawa zamienia się w groźne uzależnienie behawioralne. 

Dlaczego tak łatwo uzależnić się od hazardu? 

Gry hazardowe są bardzo dobrze osadzone w kulturze. Każdy zna określenie “żyłka hazardzisty”. Istnieje mnóstwo dzieł literatury, filmów i piosenek poświęconych hazardowi, na czele z tak wybitnymi utworami jak “Gracz” Fiodora Dostojewskiego czy “Żądło” z pamiętnymi kreacjami Roberta Redforda i Paula Newmana. Zjawisko jest doskonale znane, a jednocześnie bardzo często lekceważone. 

Na konsekwencje takiej sytuacji zwraca uwagę specjalista z  prywatnego ośrodka terapii uzależnień “Moje Życie”:  – Wiele osób wiąże hazard wyłącznie z kasynem, grą w karty czy w ruletkę. Tymczasem istnieje wiele wariantów wchodzenia w uzależnienie. Wbrew pozorom znacznie niebezpieczniejsze od gier z żywymi partnerami jest korzystanie z automatów oraz gier hazardowych, które oferowane są w Internecie. Wiele osób, nie zdając sobie z tego sprawy, silnie uzależnia się od zdrapek, od obstawiania zakładów w lotto czy zakładów bukmacherskich, a nawet od gier typu  audiotele . Wizyta w kasynie wymaga wyjścia z domu, założenia odpowiedniego stroju, zgromadzenia pieniędzy na wykupienie sztonów. Natomiast zdrapkę może kupić każdy, w dowolnym kiosku z gazetami. Ruletka internetowa wymaga tylko włączenia komputera. Najbardziej niebezpieczne i uzależniające są te gry hazardowe, które cechuje łatwość dostępu, niskie stawki i możliwość ukrywania się z grą przed rodziną czy znajomymi. 

Uzależnienie od hazardu nie powstaje nagle, lecz rozwija się często całymi latami. Osoba uzależniona najczęściej nie zdaje sobie sprawy z przekraczania kolejnych barier, przechodzenia przez kolejne, coraz bardziej destrukcyjne fazy uzależnienia.  

Cztery fazy uzależnienia – cztery etapy w życiu hazardzisty   

We wszystkich wariantach uzależnienia od hazardu można obserwować podobne fazy rozwojowe:   

• faza zwycięstw (wygranych) – pierwszemu etapowi w rozwoju uzależnienia towarzyszy najczęściej euforia wynikająca z wygrywania nawet niewielkich sum pieniędzy oraz rozbudowane fantazje związane z wielkimi wygranymi, które wydają się być w zasięgu ręki – na tym etapie hazardzista stara się racjonalizować swoje zachowania, próbuje przekonać otoczenie, że hazard to doskonałe źródło dochodu, że w pełni kontroluje grę, że ma “system” zapewniający regularne wygrane,  
• faza strat (porażek) – gra na wysokie stawki powoduje wysokie straty i zmusza do sięgania po oszczędności, sprzedawania cennych przedmiotów osobistych, zadłużania się u znajomych, brania “chwilówek” i korzystania z pieniędzy z nielegalnych źródeł – postępuje destrukcja więzi rodzinnych, pojawiają się poważne kłopoty z utrzymaniem pracy, hazardzista posuwa się do manipulacji i kłamstw w celu zdobycia pieniędzy na grę, bo wierzy, że wystarczy łut szczęścia, żeby odegrać się, spłacić długi i wyjść na prostą,
• faza desperacji – na tym etapie dochodzi najczęściej do utraty pracy oraz odseparowania się od rodziny i przyjaciół, a narastające długi oraz nacisk ze strony wierzycieli powodują narastanie paniki i podejmowanie desperackich prób “odegrania się” czy zdobycia w inny sposób potrzebnych funduszy – osoba uzależniona jest coraz bardziej wyczerpana psychicznie i udręczona wyrzutami sumienia,
• faza utraty nadziei – ostatniej fazie rozwoju uzależnienia towarzyszy poczucie beznadziejności własnego życia, pojawiają się coraz bardziej natrętne myśli samobójcze, które kończą się często próbami targnięcia się na własne życie – często dochodzi też do brutalnych nacisków, a nawet aktów przemocy ze strony wierzycieli.  

Osoba, która znalazła się w takim punkcie rozwoju uzależnienia, często poszukuje ucieczki w substancjach psychoaktywnych: w alkoholu, lekach czy narkotykach.   

Jak przebiega leczenie uzależnienia od hazardu?   

Osoba uzależniona od hazardu potrzebuje pomocy nie tylko w wymiarze psychologicznym, ale często także wsparcia prawnego i finansowego. W trakcie rozwoju uzależnienia dochodzi najczęściej do równoczesnej dewastacji psychiki i finansów. Mało który nałogowy hazardzista unika konfliktów z prawem: potrzeba zdobywania pieniędzy na grę prowadzi często do oszustw, kradzieży i innych działań zagrożonych surowymi karami. 

Z wymienionych wyżej powodów terapia uzależnienia od hazardu musi być kompleksowa – powinna obejmować terapię, restrukturyzację długów i wyjaśnienie sytuacji prawnej. Często też potrzebna jest terapia małżeńska, jeżeli parter osoby uzależnionej wyraża chęć ratowania związku. Oczywiście warunkiem koniecznym rozpoczęcia i efektywnego prowadzenia terapii jest uznanie przez hazardzistę faktu, że jest chory, że jest osobą uzależnioną i potrzebuje terapii. Działanie terapeutyczne ma na celu nie tylko zerwanie z kompulsywnym uprawianiem hazardu. Kluczowe znaczenie – podobnie jak przy innych uzależnieniach – ma zmiana w myśleniu, przekształcenie zewnętrznej motywacji do leczenia na wewnętrzne pragnienie zmiany własnego życia.