Rodzaje wad wzroku

Większość wad wzroku wynika z zaburzeń refrakcji (ostrości widzenia). Zaburzenia ostrości spowodowane są zaś nieprawidłową pracą układu wzrokowego, w szczególności niewłaściwym skupianiem światła na siatkówce oka. Wady wzroku mogą znacznie utrudniać lub uniemożliwiać widzenie. Wśród nich wyróżniamy astygmatyzm, krótkowzroczność, dalekowzroczność, starczowzroczność.

Jak zbudowane jest oko?

Oko to bardzo złożony narząd, składający się z kolorowej tęczówki, źrenicy odpowiedzialnej za ilość wpuszczanego do oka światła, soczewki wewnątrzgałkowej, skupiającej światło oraz siatkówki, przez którą to światło przechodzi. Wspomniana siatkówka jest najbardziej skomplikowaną częścią oka, umiejscowioną na tylnej ściany gałki ocznej. Zbudowana głównie z tkanki nerwowej, wychwytuje impulsy świetlne, przekształcając je następnie w sygnały elektryczne, przekazuje je dalej do mózgu za pomocą nerwów wzrokowych. Dzięki temu widzimy obiekty.

Czym jest refrakcja?

Refrakcja oka to proces załamania promieni światła, pozwalający na ich skupienie na siatkówce. Wady refrakcji to zaburzenia budowy części oka (głównie rogówki i soczewki), które nie pozwalają oku właściwie skupić światła, przez co obraz jest niewyraźny i zamglony. Wśród zaburzeń spowodowanych wadami refrakcji wyróżnić należy astygmatyzm, krótkowzroczność i dalekowzroczność.

Na czym polega astygmatyzm? Jak się go leczy?

Jak wyjaśnia Dorota Konopińska, optyk, właścicielka Salonu Optycznego Oko Na Świat w Warszawie:

Astygmatyzm jest jedną z trzech najpowszechniejszych wad wzroku. Powoduje on zaburzenia ostrości widzenia zarówno przedmiotów w bliży, jak i w dali. Osoby, którym dokucza astygmatyzm mają problem z widzeniem prostych linii i wyraźnych krawędzi. Najczęstszą przyczyną tej wady jest nieprawidłowa budowa rogówki – mówimy wtedy o astygmatyzmie rogówkowym, polegającym na braku symetrii obrotowej. Rzadziej występującym rodzajem jest astygmatyzm soczewkowy, spowodowany deformacją soczewki.

W przypadku astygmatyzmu, światło nie jest skupiane w jednym, a w wielu punktach na siatkówce, dlatego też obraz widziany przez osobę cierpiącą na astygmatyzm jest nieostry i rozmazany. Wada może występować samodzielnie, jednak zwykle towarzyszy krótkowzroczności i dalekowzroczności.

Astygmatyzm można skorygować za pomocą odpowiednio dobranych okularów korekcyjnych bądź soczewek kontaktowych. Często rozwiązaniem jest również zabieg laserowej korekcji wzroku.

Kiedy mówimy o krótkowzroczności?

W krótkowzroczności (zwanej też miopią) promienie światła skupiają się jeszcze przed siatkówką. Powodem tego jest nadmierna siła, z jaką załamywane jest światło przez rogówkę lub soczewkę. Przyczyną krótkowzroczności może być ponadto wydłużona gałka oczna. Osoba cierpiąca na krótkowzroczność widzi wyraźnie jedynie z bliska, przedmioty zaś położone dalej odbiera jako zamazane i zamglone. Częstą przyczyną występowania krótkowzroczności jest podłoże genetyczne.

Krótkowzroczność można stwierdzić podczas standardowego badania ostrości wzroku u okulisty lub optomerysty. Po zdiagnozowaniu tej wady, okulista lub optomerysta zaleci soczewkę rozpraszającą (minusową), która umożliwi skupianie światła konkretnie na siatkówce, jak w przypadku zupełnie zdrowych oczu.

Czym objawia się dalekowzroczność?

Dalekowzroczność (zwana także nadwzrocznością) jest często spotykaną wadą wzroku. Spowodowana jest zbyt krótką gałką oczną. Objawia się niewyraźnym widzeniem obiektów znajdujących się w bliży, za to w miarę odsuwania przedmiotu, obraz jest wyraźniejszy. W przypadku dalekowzroczności światło skupia się nie w soczewce (jak w zdrowym oku), ale tuż za nią.

Dalekowzroczność może zdiagnozować lekarz okulista lub optomerysta podczas badania ostrości wzroku. Soczewką poprawiającą widzenie w bliży jest tak zwana soczewka skupiająca, wyrażana w dodatnich mocach optycznych.

Starczowzroczność – co warto wiedzieć?

Starczowzroczność, w przeciwieństwie do krótkowzroczności, astygmatyzmu oraz dalekowzroczności, nie jest zaliczana do chorób spowodowanych nieprawidłową budową gałki ocznej lub rogówki, a schorzeniem postępującym z wiekiem, wywołanym przez spadek zdolności akomodacyjnych oka (akomodacja to zdolność do ostrego widzenia obiektów).

Początki starczowzroczności można zauważyć już około 40 roku życia i objawiają się niewyraźnym widzeniem z bliska. Za zdolności akomodacyjne oka odpowiedzialna jest soczewka wewnątrzgałkowa oraz mięsień rzęskowy – jak więc dochodzi do zaburzenia tych zdolności?

W momencie patrzenia na obiekty położone w dali, soczewka jest płaska. Widzenie przedmiotu położonego w bliży, wywołuje skurcz mięśnia rzęskowego, rozluźnienia więzadełek oraz zmiany kształtu soczewki na wypukły, co umożliwia ostre widzenie.

Z upływem lat, soczewka traci jednak swoją elastyczność, przez co ma coraz mniejszą zdolność do zmiany kształtu, dlatego widzenie z bliska staje się coraz mniej wyraźne.

Starczowzroczność można z powodzeniem korygować odpowiednio dobranymi okularami bądź soczewkami kontaktowymi. Optymalnym rozwiązaniem, które umożliwi wyraźne widzenie jest wybór okularów progresywnych, określanych przez optyków mianem okularów wieloogniskowych. Z pomocą jednego szkła można bowiem korygować wiele wad wzroku. Górna część szkła umożliwia wyraźne widzenie w dali, dolna w bliży, natomiast patrząc przed siebie, widzimy wyraźnie również obiekty położone w odległościach pośrednich.

Zaburzenia widzenia barw

Świat to istna feeria kolorów, jednak nie każdy ma to szczęście, by w pełni cieszyć się urokami barw. Daltonizm oraz ślepota barw należą do zaburzeń postrzegania kolorów. Na czym polegają te zaburzenia? Czy da się je korygować?

Wyróżniamy trzy rodzaje zaburzeń w sferze postrzegania i widzenia barw – wśród nich zaburzenia postrzegania kolorów, daltonizm oraz zupełną ślepotę barw. Na zdolność postrzegania kolorów wpływają rozmaite czynniki. Jednym z nich może być zapalenie nerwu wzrokowego. Ponadto zwyrodnienie plamki żółtej, zmętnienie soczewki wewnątrzgałkowej postępujące z wiekiem lub obumieranie fotoreceptorów odpowiedzialnych za postrzeganie i widzenie barw. Przyczyna nieprawidłowego postrzegania kolorów ma też często podłoże genetyczne.

Powodem błędnego postrzegania barw może być ponadto brak części lub całości receptorów umiejscowionych w siatkówce oka, w postaci pręcików i czopków. Te pierwsze odpowiedzialne są za widzenie nocne oraz kontrastowe, czopki zaś decydują o widzeniu barw.