Objawy i diagnostyka niewydolności serca

Niewydolność serca w dużym skrócie oznacza, że mięsień sercowy nie radzi sobie z przepompowaniem krwi w ilości, jakiej potrzebuje organizm, by prawidłowo funkcjonować. Może mieć to charakter ostry lub przewlekły, natomiast stwierdzenie, że do czynienia mamy z tym drugim przypadkiem, nie należy do zadań łatwych. Niewydolność serca daje bowiem dość niespecyficzne objawy i zachodzące na tym tle podejrzenia trzeba potwierdzić w badaniach diagnostycznych.

Jednym z najpowszechniej występujących symptomów jest duszność. We wczesnych stadiach choroby pojawia się głównie po wysiłku, w miarę rozwoju schorzenia może jednak wystąpić nawet przy niezbyt wyczerpujących czynnościach, a nawet w spoczynku. Nagłe nasilenie duszności (mające miejsce zazwyczaj nocą), któremu towarzyszą poty, uczucie strachu oraz rzężenie w płucach, to sygnał, by wezwać pogotowie. Innym objawem jest tzw. oddech Cheyne’a-Stokesa, w którym momenty bezdechu trwają nawet po kilkanaście sekund i przeplatają się z chwilami oddychania głęboko i szybko. Problemy te przypisać można na pierwszy rzut oka różnego rodzaju chorobom płuc – można je jednak wykluczyć na drodze badania zwanego spirometrią.

Zmęczenie, mocz i krew

Jeśli nawet z oddechem naszym nie dzieje się nic niepokojącego, ale podjęcie wysiłku sprawia nam ogromną trudność – wciąż może oznaczać to niewydolność serca. Upośledzony przepływ krwi skutkuje bowiem niedotlenieniem mięśni, które objawia się także ciągłym zmęczeniem. Tego typu symptomy pomylić z kolei można np. z anemią lub niedoczynnością tarczycy, w związku z tym warto wykonać też morfologię krwi wraz z oznaczeniem odpowiednich hormonów. Inne ogólne badanie, które należy zrobić, to badanie moczu. Charakterystyczna dla pacjentów z niewydolnością serca jest też bowiem nykturia, czyli zwiększona potrzeba oddawania moczu nocą, zaś w zaawansowanych stadiach – oliguria, czyli inaczej skąpomocz, a więc oddawanie moczu w bardzo niewielkich ilościach dobowych.

Krążenie i obrzęki

Bardziej typowe objawy to zaburzenia w rytmie pracy serca (które np. czasem przyspiesza, by „nadrobić” wcześniejsze niedopompowanie krwi) i zaburzenia krążenia, jak choćby blada twarz, problemy z termoregulacją, zimne stopy i dłonie, a także podwyższenie ciśnienia rozkurczowego. Gdy krew nie jest pompowana w odpowiednim tempie, zaczyna zalegać w żyłach, które w związku z tym stają się bardziej widoczne (zwłaszcza na szyi).

Gdy natomiast płyn z naczyń krwionośnych pod wpływem zbyt wysokiego ciśnienia przedostanie się do tkanek, wówczas do czynienia mamy z obrzękami. Obrzęki płuc i oskrzeli objawiają się wspomnianym już rzężeniem i kaszlem napadowym, obrzękowi narządów wewnętrznych towarzyszyć może z kolei ból w jamie brzusznej. Ogólnie obrzęki prowadzą do zwiększenia masy ciała, jednak jeśli niewydolność serca jest już mocno zaawansowana, zastój w żyłach jelit i błon śluzowych żołądka upośledza wchłanianie pokarmu, co skutkuje czymś wręcz przeciwnym, czyli gwałtownym chudnięciem (przy jednoczesnych zaparciach).

Zaburzenia w przepływie krwi do mózgu wpływają na pojawienie się zaburzeń świadomości, percepcji i osobowości, zawrotów głowy a także innych problemów neurologicznych.

Występują one zwłaszcza u osób starszych, u których niewydolność serca często prowadzi do demencji – mówi specjalista z NZOZ Euro-Klinika w Siemianowicach Śląskich.

Badania diagnostyczne

Oprócz wymienionych już badań mających na celu wykluczenie innych schorzeń dających podobne objawy, ogromne znaczenie dla skutecznej diagnostyki ma przeprowadzenie szczegółowego wywiadu lekarskiego, a także wykonanie EKG (zarówno spoczynkowego, jak i wysiłkowego) oraz prześwietlenia klatki piersiowej. Do najbardziej efektywnych badań, jeśli chodzi o rozpoznawanie niewydolności serca, należą natomiast obecnie echokardiografia, która często określa też przyczyny problemu, a także oznaczenie stężenia peptydu natriuretycznego (BNP) we krwi, który uwalnia się w mięśniu sercowym na skutek jego przeciążenia.