Jąkanie się

Jąkanie dotyczy 4% każdej populacji a więc jest to problem wielu osób. W Polsce cierpi na tę dolegliwość ok. 400 tysięcy rodaków. Nie ma jednoznacznej definicji jąkania się. Jedni uważają, że jest to nerwica mowy, brak płynności mówienia. Dla innych to zaburzenia komunikacji, strach przed mową w kontaktach z innymi ludźmi (osoby jąkające się mówią poprawnie np. „rozmawiając” ze zwierzętami czy mówiąc do siebie). Wszyscy logopedzi są zgodni, że jąkanie obejmuje nie tylko brak płynności mowy, ale zaburzenia komunikacji z otoczeniem: unikanie życia towarzyskiego, kompleksy, stany depresyjne.

Przyczyny

Nie jest to również problem do końca wyjaśniony. Początki jąkania obserwuje się u dzieci 4-6-letnich, co tłumaczy się zachodzącymi wówczas zmianami w mózgu (aktywność lewej półkuli, odpowiedzialnej za mowę, jest mniejsza niż prawej). Najczęściej uznaje się, że ich przyczyną są emocje, np. rozstanie z rodzicami, negatywne zdarzenia w najbliższym otoczeniu dziecka, silny lęk. Za neurologiczno-emocjonalnym pochodzeniem jąkania najbardziej przemawia fakt, że takiej zaburzonej wymowie towarzyszą niekontrolowane ruchy ciała, np. kołysanie, odwracanie głowy, marszczenie brwi czy skurcze języka.

Objawy

Jąkanie polega na powtarzaniu tych samych głosek i sylab. Czasem jest to zacinanie się, niemożność wypowiedzenia zgłoski czy wyrazu, wypychanie siłą wyrazu. Mogą też jednocześnie występować te dwa rodzaje jąkania.

Część logopedów i psychologów za dolegliwość nazywaną jąkaniem uważa jej emocjonalne konsekwencje, a więc strach przed publicznym wypowiadaniem się - choćby w sklepie czy w klasie, lęk przed ludźmi, rezygnację ze społecznych kontaktów czy niską samoocenę.

Leczenie

Rzadko zdarzają się osoby akceptujące swoją przypadłość. Na szczęście pozbycie się tego problemu jest możliwe, jednak nauka płynnego mówienia trwa całe życie. Walka z jąkaniem powinna się zaczynać niemal natychmiast po zauważeniu objawów. U małych dzieci ten problem może zniknąć samoistnie, ale od razu niezbędna jest właściwa reakcja rodziców, którzy nie powinny dziecka karcić, okazywać zniecierpliwienia ani też ubolewać nad tym problemem w obecności pociechy. Wtedy dziecko zaczyna się denerwować, że nie spełnia oczekiwań rodziców, zaczyna występować lęk przed mówieniem i wada się pogłębia.

Wizyta z małym dzieckiem u logopedy jest niezbędna. Czasem potrzebna jest konsultacja u laryngologa, bo nieprawidłowościom mowy może towarzyszyć wada słuchu. Ćwiczenia logopedyczne polegają na ćwiczeniach narządów mowy (usprawnianiu warg i języka), a także na nauce prawidłowego oddychania. U dzieci starszych i u dorosłych takim ćwiczeniom towarzyszy terapia psychologiczna, także zajęcia relaksacyjne i masaże.

Leczenie odbywa się w grupach - tak, by osoby mające problemy z wypowiadaniem się w obecności osób trzecich, nabrały odwagi. Już po kilku tygodniach są zachęcane do rozmów z obcymi ludźmi, np. w trakcie zakupów, czy do zagadywania do przechodniów na ulicy. Okazuje się, że gdy osoba jąkająca się pokona strach przed mówieniem, nie wykazuje objawów jąkania. Mówi wolno, lecz wyraźnie i płynnie. Aby ta umiejętność nie zanikła, należy przez wiele lat powtarzać samodzielnie ćwiczenia artykulacyjne i oddechowe.